czwartek 29 listopada 2012 r.

godz. 18.00

Spotkanie z cyklu
Twórcy, dobrodzieje i przyjaciele
Biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego

Profesor
Jerzy Starnawski
(1922-2012)

Historyk i badacz literatury polskiej,
bibliograf, pedagog, edytor, erudyta

In memoriam

Sylwetkę profesora Jerzego Starnawskiego przedstawi

Ewa Hadrian

ulotka.pdf

Prof. zw. dr hab. Jerzy Starnawski – urodzony 27 lutego 1922 roku w Guzówce (pow. Krasnystaw); syn Tadeusza Starnawskiego i Marii z Kuczyńskich.
Od roku 1931 mieszkał z rodziną w Lublinie. Uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego; w 1939 roku zdał maturę. Po wybuchu II wojny światowej, jako żołnierz 19. Dywizji Piechoty, brał udział w obronie Grodna, po czym został internowany i do czerwca roku 1940 przebywał w obozie na Litwie. Następnie mieszkał w Wilnie. W 1941 roku – po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej – dostał się do niewoli niemieckiej i był więziony w obozach w Witzendorfie, w Zeven i w Sandbostel. Zwolniony na podstawie świadectwa lekarskiego, w kwietniu 1944 roku powrócił do Lublina.
Po wyzwoleniu podjął studia polonistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w 1948 roku uzyskał magisterium. Jednocześnie pracował zarobkowo, najpierw w Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, później jako praktykant – nauczyciel łaciny w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica, a następnie nauczyciel języka polskiego w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Jana Zamoyskiego. Działał w Towarzystwie Literackim im. Adama Mickiewicza (od 1946 r.) i Polskim Towarzystwie Filologicznym (od 1949 r.). W latach 1948/1949 kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i uczył w liceum w Charsznicy pod Miechowem. W latach 1949/1950 studia na Uniwersytecie Warszawskim łączył z pracą nauczyciela w Państwowym Liceum w Legionowie pod Warszawą, później także w Liceum im. Marii Curie-Skłodowskiej w Warszawie.
W grudniu 1949 roku doktoryzował się na KUL na podstawie rozprawy pt. „Słowacki -epistolograf” (promotor prof. Juliusz Kleiner, a po jego wyjeździe z Lublina – doc. Stefan Kawyn). W latach 1950-1964 pracował na KUL na stanowiskach: starszego asystenta, adiunkta (od 1956 r.), zastępcy profesora (od 1957 r.) i docenta (od 1958 r.).
Debiutował w roku 1951 szkicem literackim pt. Tragizm „Judasza z Kariothu” Karola Huberta Rostworowskiego, ogłoszonym w „Przeglądzie Powszechnym”. W następnych latach publikował liczne rozprawy, artykuły, opracowania edytorskie i bibliograficzne, m.in. w „Rocznikach Humanistycznych”, „Kamenie”, „Pamiętniku Literackim”, „Twórczości”, „Zeszytach Naukowych KUL”, „Przeglądzie Humanistycznym”, „Ruchu Literackim”.
W 1964 roku przeniósł się do Łodzi, gdzie na Uniwersytecie Łódzkim objął stanowisko docenta. Prace naukowe zaczął ogłaszać nadto w „Zeszytach Naukowych UŁ”, „Rocznikach Bibliotecznych”, „Roczniku Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza”, „Filomacie”. W 1974 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w roku 1981 profesorem zwyczajnym. W latach 1975-1984 dodatkowo prowadził wykłady w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie. W roku 1981 objął kierownictwo Katedry Literatury Staropolskiej i Nauk Pomocniczych na Uniwersytecie Łódzkim. W 1992 został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a w roku 1997 członkiem czynnym. Uhonorowany nagrodami Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Członek wielu towarzystw naukowych: Towarzystwa Naukowego KUL, Lubelskiego Towarzystwa Naukowego oraz Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu i w Zamościu, Łódzkiego Towarzystwa Naukowego oraz Towarzystwa im. Marii Konopnickiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Prof. zw. dr. hab. Jerzy Starnawski zmarł 9 listopada 2012 roku w Łodzi. Został pochowany w Lublinie na cmentarzu przy ul. Lipowej.
Dorobek naukowy prof. Jerzego Starnawskiego liczy blisko tysiąc publikacji, w tym kilkadziesiąt książek, poświęconych głównie literaturze staropolskiej, literaturze polskiej okresu romantyzmu, naukom pomocniczym historii literatury polskiej, historii polonistyki i neolatynistyce.

Biogram prof. Jerzego Starnawskiego opracowano na podstawie publikacji
Współcześni polscy pisarze i badacze literatury, t. 7, Warszawa 2001

 ***

Rozmowa z prof. Jerzym Starnawskim

– Panie Profesorze, w jaki sposób się to stało, że doszedł Pan do polonistyki?
– Droga Koleżanko, przede wszystkim proszę, żebyśmy sobie mówili po imieniu, jak mówimy sobie od lat naszego koleżeństwa. Bywa tak w wywiadach ze sportowcami i muzykami, niech będzie to również dzisiaj i naszym udziałem.
Przechodząc do meritum, zamiłowania literackie obudziły się we mnie bardzo wcześnie, bo w r. 1928/29, a więc w wieku, gdy miałem sześć lat. Mój nauczyciel domowy, pan Adam Luterek (…), podówczas student polonistyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, z amatorstwa prowadził dla mego brata i dla mnie wieczorne pogadanki o literaturze. Robił to w takiej formie, jak to było możliwe dla chłopców, z których jeden miał osiem lat, a drugi sześć i pół. Ale przypominam sobie, czego się z tych pogadanek wówczas dowiedziałem — o psotach Mikołaja Reja, o pokrojeniu przezeń sukna na kawałki, o Kochanowskim i jego córce Urszuli, po której śmierci napisał Treny, o tym, że w dobie Stanisławowskiej wszyscy poeci otrzymywali miejsca na dworach, a jeden tylko Franciszek Karpiński go nie dostał (tu pan Luterek wykorzystał myśl z wiersza Powrót z Warszawy na wieś). Zapamiętałem też wówczas nazwiska trzech wielkich romantyków. W 1929 r. , gdy miałem siedem lat, byłem w pobliskim miasteczku Turobinie na akademii ku czci Szymona Simonidesa, którego centralne obchody odbyły się w Zamościu, połączone z wyjazdem do pobliskiego Czernięcina, a w Turobinie, odległym o 7 km od Czernięcina, odbyła się akademia. Pamiętam, że referat miał miejscowy aptekarz, pan Maurin (po latach zetknąłem się z jego siostrą, z którą razem uczyłem w Legionowie koło Warszawy). Myśli z referatu pana Maurina nie pamiętam ani jednej; pamiętam natomiast, że po referacie odbyła się recytacja, z której ciągle mi dźwięczał w uszach refren: Nie jesteś ty zwyczajów starosty naszego, i rozważałem, czy chodzi o takiego starostę, który urzęduje w Krasnymstawie.
W szkole średniej w Lublinie byłem w latach 1933—1936 uczniem dra Ludwika Kamykowskiego, który wtedy przeprowadzał habilitację na Uniwersytecie Jagiellońskim i wkrótce opuścił Lublin. On mnie uczynił polonistą. (…)
Druga wojna światowa wytrąciła mnie z drogi naukowej na pięć lat. Przeszedłem gehennę, zwłaszcza od lata 1941 r. do jesieni 1943, gdy byłem jeńcem bolszewickim w niewoli niemieckiej, zmieszany z jeńcami w drodze przypadku. W wyniku ciężkiej pracy fizycznej i głodu chorobliwie traciłem pamięć, co odczułem zwłaszcza spostrzegłszy, jak bardzo zapomniałem wówczas łacinę. W kwietniu 1944 r. udało mi się wrócić do Lublina. Od razu wziąłem się do nauki, zwłaszcza łaciny i greki. Przeżyłem w Lublinie okres reaktywacji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i wstąpiłem na Uniwersytet, uradowany obecnością w nim Juliusza Kleinera. Marzeniem moim było ukończenie i polonistyki, i filologii klasycznej, co odradził mi mój mistrz studiów, proponując szybsze dojście do doktoratu i złożenie egzaminu z filologii klasycznej jako pobocznego przedmiotu przy doktoracie. Za tę radę jestem prof. Kleinerowi niezmiernie wdzięczny. (…)

Rozmawiała Maria Bokszczanin
Pomiędzy Romantyzmem a literaturą staropolską, „Polonistyka” 1990, nr 10

***

Ewa Hadrian, polonista (KUL), bibliotekarz (starszy kustosz Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie), bibliolog i bibliofil (członek Lubelskiego Towarzystwa Miłośników Książki), popularyzatorka literatury i czytelnictwa; wieloletni współpracownik Radia Lublin (autorka m.in. kilkuset felietonów radiowych emitowanych w cyklu „5 minut z książką”), współautorka telewizyjnego programu kulturalnego „Afisz” (TVP Lublin).

Fotorelacja:

fot. Dorota Julianna Mościbrodzka