Spotkanie odbędzie się
w czwartek 5 kwietnia 2018 r. o godz. 18.00

Wstęp wolny

CZWARTKI ZE SZTUKĄ
Spotkanie z historykiem sztuki
dr Elżbietą Matyaszewską

BIBLIA W OBRAZACH

OD SAMSONA
DO KRÓLA DAWIDA

ulotka.pdf

W pierwszych pięciu księgach Starego Testamentu – Księdze Rodzaju, Wyjścia, Księdze Kapłańskiej, Liczb oraz Księdze Powtórzonego Prawa zostały opisane dzieje stworzenia świata, przyrody oraz człowieka, historia kolejnych pokoleń ludzi, od Adama i Ewy począwszy, a także dzieje Izraelitów aż do uwolnienia ich z niewoli egipskiej oraz doprowadzenia przez Mojżesza do Ziemi Obiecanej. W kolejnych księgach Starego Testamentu, zwanych historycznymi, możemy zapoznać się z opowieściami o codziennych zmaganiach się ludu izraelskiego z przeciwnościami losu, wtedy, gdy po śmierci Mojżesza i Jozuego, ponownie pogrążył się on w pogańskich praktykach, odrzucając jedynego Boga i kwestionując Jego wpływ na koleje swego losu. To nie mogło skończyć się dobrze – „Rozgłośny szczęk broni, wrzaski, mordy, płonące miasta, a na tym tle indywidualne czyny bohaterskie – oto nowa karta, którą wpisze teraz Izrael w księgę historii […]” – tak o dalszych dziejach Izraelczyków pisał znawca Starego Testamentu, francuski pisarz katolicki Henri Daniel-Rops. Z kart Księgi Jozuego i Księgi Sędziów płynęły zatem opowieści o niełatwych dla Izraelitów czasach anarchii i buntu przeciwko Jahwe, których negatywne skutki próbowali naprawiać wskazywani przez Niego sędziowie „urzędnicy, opiekujący się ludem sprawiedliwie”. W dziejach Izraela było ich dwunastu, mających podobną władzę jak późniejsi królowie.

Wśród owych sędziów szczególną kartę zapisał Samson (z hebr. „szamen — siłacz”). Obdarzony fenomenalną siłą, w sposób nierozerwalny związaną z jego długimi włosami, przez długie lata zwycięsko walczył z Filistynami, do czasu, gdy został zdradzony przez piękną Dalilę, w której się zakochał — był zwycięzcą dopóty, dopóki ona podstępnie nie obcięła mu włosów.
Historia bohaterskiego Samsona, który poświęcił własne życie, by zmazać hańbę, jaką, ufając podstępnej kobiecie, okrył siebie i swój lud, zainspirowała bardzo wielu artystów na przestrzeni wielu wieków. Twórcy już od wczesnego średniowiecza ilustrowali jego bohaterskie dokonania, a także epizody związane z utratą nadprzyrodzonej siły, uwięzieniem, niewolniczą pracą, aż do jego samobójczej śmierci, będącej formą odkupienia utraconych łask.

Równie chętnie przedstawiano, opisaną w Księdze Rut, historię dwóch niezwykłych kobiet – Noemi, starszej już wiekiem wdowy, wywodzącej się z Betlejem, i jej synowej – Rut, pochodzącej z pogańskiego kraju Moabitów, która, dzięki własnej dobroci i boskiej interwencji, została… prababką izraelskiego króla Dawida. Jego historia, podobnie jak dzieje życia Saula, pierwszego władcy Izraela, opisane zostały na kartach kolejnych tekstów biblijnych — dwóch Ksiąg Samuela oraz w Pierwszej Księdze Królewskiej.

Elżbieta Matyaszewska – historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych, absolwentka historii sztuki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Były pracownik Instytutu Leksykografii KUL – redaktorka i autorka haseł z zakresu sztuki religijnej, zamieszczonych w Encyklopedii Katolickiej. Przez lata współpracowała z redakcjami lubelskich i warszawskich periodyków, publikując relacje z wystaw sztuki dawnej i współczesnej, a także cykliczne teksty z zakresu historii ubioru, mody i rzemiosła artystycznego. W ramach prac związanych z gromadzeniem informacji o  stratach kultury polskiej, prowadzonych przez Wydział do spraw Strat Wojennych Ministerstwa Kultury I Dziedzictwa Narodowego, przygotowała kilkadziesiąt kart obiektów rzeźbiarskich z XIX i XX wieku utraconych podczas II wojny światowej. Obecnie współpracuje z Instytutem Sztuki PAN w Warszawie, a także Redakcją Polskiego Słownika Biograficznego, pisząc biogramy polskich artystów, przewidziane do kolejnych tomów obu słowników. Utrzymuje stały kontakt jako wykładowca z Uniwersytetem Trzeciego Wieku w Lublinie, Tomaszowie Lubelskim oraz Świdniku, a także z Filharmonią Lubelską, przygotowując tam, w ramach Akademii Muzyki i Plastyki, prezentacje z zakresu sztuk plastycznych, wpisujące się w określone tematy muzyczne (oferta jest skierowana do szkół ponadpodstawowych Lublina i regionu). Od paru lat związana jest z Domem Kultury LSM w Lublinie, gdzie w ramach tematów przewodnich „Niespiesznie po Lublinie”, „Czy artysta może być kobietą”, „Galeria arcydzieł”, prowadzi cykliczne wykłady z historii sztuki, popularyzujące wiedzę o znanych i mniej znanych artystach oraz artystkach, a także wybranych arcydziełach sztuki europejskiej.
Jest autorką książki „Wierzę w cuda nie od dziś”. Religia w życiu i twórczości Jana Matejki (Lublin 2007), współautorką albumowego opracowania Matejko. Obrazy olejne. Katalog (Warszawa 1993), autorskich rozdziałów w kilku publikacjach zbiorowych dotyczących ikonograficznej obecności zwierząt w dziełach sztuki, referatów posesyjnych podejmujących problematykę sztuki religijnej oraz kilkudziesięciu publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu ikonografii chrześcijańskiej i malarstwa polskiego. Jest członkiem Stowarzyszenia Historyków Sztuki.