Spotkanie
w czwartek 10 maja 2018 r. o godz. 18.00

Wstęp wolny

CZWARTKI ZE SZTUKĄ
Spotkanie z historykiem sztuki
dr Elżbietą Matyaszewską

BIBLIA W OBRAZACH

Król Salomon i czasy bohaterów ludu izraelskiego

ulotka.pdf

Najmłodszym synem Batszeby i króla Dawida był Salomon i to właśnie on, odziedziczywszy po ojcu przewodnictwo nad ludem Izraela, został namaszczony na ich kolejnego, prawowitego króla. Panował w Izraelu przez około 40 lat, zapisując się w pamięci swego narodu jako władca obdarzony szczególną mądrością i sprawiedliwością. Ten wyjątkowy dar rozróżniania dobra od zła otrzymał od Jahwe, jako dowód boskiej opieki nad Izraelczykami. Salomon nie tylko mądrze kierował swoim ludem, rozstrzygając najtrudniejsze spory, ale też to jego zasługą było zbudowanie świątyni do przechowywania Arki Przymierza – spełnił w ten sposób marzenie Dawida, jego poprzednika na królewskim tronie i ojca zarazem.
Osławiona mądrość Salomona, opisana na kartach Starego Testamentu, wzbudzała zrozumiałe zainteresowanie artystów z różnych kręgów kulturowych. Na przestrzeni wielu wieków powstawały więc sceny ilustrujące owe „salomonowe” rozwiązania, zastosowane w konkretnych sytuacjach, jak to na przykład miało miejsce w sporze dwóch matek o jedno żywe dziecko. Przedmiotem zainteresowanie twórców było także wystawne życie króla Salomona i jego bogactwo, ukazane w scenie przyjęcia, przygotowanego na cześć królowej Saby, która zawitała na dwór osławionego władcy Izraela. Tematem dzieł malarskich wielu twórców było też bałwochwalstwo Salomona – składanie czci posągom bóstw pogańskich stało się przyczyną odwrócenia się Boga on narodu wybranego oraz, prorokowany Salomonowi, rozpad królestwa Izraela – jedynie Judea i Jerozolima miały pozostać w rękach jego spadkobierców.
Karty Starego Testamentu zawierają również historie wielu osób, które wpisywały się w dzieje ludu izraelskiego, odgrywając nierzadko rolę lokalnych idoli, stawianych za wzór kolejnym pokoleniom. Jednym z takich pozytywnych bohaterów, uważanych za wzór synowskiej troskliwości, był Tobiasz, młodszy syn pobożnego Żyda z pokolenia Neftalego, żyjącego w Niniwie i także mającego na imię Tobiasz. Gdy Tobiasz-senior stracił nie tylko majątek, ale też i wzrok, poprosił Jahwe o pomoc. Bóg nie zostawił go w potrzebie i wysłał Tobiasza-juniora na poszukiwanie skutecznego środka na ślepotę. Jego wędrowanie w towarzystwie Archanioła Rafała, który z polecenia Jahwe opiekował się młodzieńcem, nie ujawniając swej tożsamości, połów wielkiej ryby oraz wypędzenie demona z ciała przyszłej żony Sary, stały się inspiracją dla wielu artystów, zwłaszcza doby nowożytnej.
Wśród starotestamentowych bohaterów znalazły się także kobiety, między innymi Judyta oraz Estera. Pierwsza z nich była mieszkanka Betulii – wdową która, by ratować swoje miasto od asyryjskich najeźdźców, rozkochała w sobie ich dowódcę, a następnie go zabiła. Postrzegana jako symbol cnoty odnoszącej zwycięstwo nad złem i niegodziwością, była bardzo chętnie przedstawiana przez artystów, głównie w scenach z Holofernesem, rozgrywających się w obozie Asyryjczyków. Druga z bohaterskich kobiet – Estera – była młodą Izraelitką, która dzięki swej odwadze i determinacji uratowała swych rodaków przed nieuchronną śmiercią, wstawiając się za nimi u perskiego króla Ahaswera.