środa 11 czerwca 2014 r.
o godz. 18.00
Spotkanie z historykiem sztuki dr Elżbietą Matyaszewską
Podróże w czasie, czyli odkrywanie sztuki
Bliskowschodnie fascynacje
– czyli Orient w sztuce polskiej
Zainteresowanie kulturą Orientu ma w Europie bardzo długą tradycję. Początkiem były wyprawy krzyżowe, później swoje piętno odcisnęły najazdy tatarskie i tureckie na ziemie Europy Zachodniej, aż wreszcie regularne kontakty dyplomatyczne z Persją i Turcją. Te wszystkie wydarzenia dziejące się na przestrzeni kilku wieków sprawiły, że świat szeroko pojętej kultury arabskiej, mimo iż faktycznie oddalony od głównych ośrodków cywilizacji europejskiej o tysiące kilometrów, był zachodniej kulturze bardzo bliski i przez dziesiątki lat nieustannie pobudzał wyobraźnię poetów, pisarzy i malarzy.
Na ziemiach Rzeczpospolitej ten mariaż orientalnej kultury i sztuki z rodzimymi dokonaniami widoczny był szczególnie w wiekach siedemnastym i osiemnastym. Wraz z coraz większą liczbą polskich dyplomatów, kupców i misjonarzy, podróżujących do Otomańskiej Porty, a także dzięki napływowi rzemieślników pochodzenia ormiańskiego, wyrabiających na zamówienia polskiej szlachty i mieszczaństwa niezliczoną liczbę oryginalnych przedmiotów codziennego użytku, stopniowo nasilał się wpływ Orientu na kształtowanie się polskich gustów i obyczaju w życiu codziennym. Wystarczy wspomnieć chociażby o sarmackim stroju kontuszowym, wywodzącym się przecież ze wschodnich tradycji, o ówczesnym rzemiośle artystycznym, szczególnie tkaninach, powtarzającym z powodzeniem wzory zaczerpnięte ze sztuki islamu, i o całym przepychu życia codziennego polskich dworów szlacheckich, których mieszkańcy chcieli naśladować hedonistyczne praktyki bliskowschodnich padyszachów.
Owa fascynacja Orientem nie osłabła w kolejnych wiekach, stając się przede wszystkim inspiracją kompozycji ukazujących bogate wnętrza sułtańskich serajów z zazdrośnie strzeżonymi haremami, rozsłonecznionych pejzaży z kopułowymi meczetami i strzelistymi minaretami czy jeźdźców wschodnich w barwnych, egzotycznych strojach. Równie wielkie zainteresowanie wzbudzała codzienność mieszkańców świata spod znaku półksiężyca i artyści ilustrowali zarówno prawdziwą rzeczywistość, jak i własne o niej wyobrażenia. Wielu z nich podejmowało też wyprawy do krajów Bliskiego Wschodu, towarzysząc przedstawicielom polskiej arystokracji i nierzadko na miejscu prowadząc malarskie pracownie.
_____________________________________
Elżbieta Matyaszewska, historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych. W latach 1985-1990 członkini ogólnopolskiego zespołu badawczego przy Instytucie Sztuki PAN w Warszawie, prowadzącego badania nad polskim życiem artystycznym drugiej połowy XIX wieku, w ramach programu węzłowego Polska kultura narodowa, jej percepcje i tendencje. W 1991-1993 sekretarz naukowy zespołu przy Instytucie Sztuki PAN, przygotowującego katalog dzieł malarskich Jana Matejki w związku z rocznicami 150-lecia urodzin i 100-lecia śmierci artysty – dwutomowa publikacja, do której napisała też kilkadziesiąt haseł katalogowych, została wydana w 1993 roku pod tytułem Matejko. Obrazy olejne. Katalog. W latach 1992-2001 współpracowała z redakcjami lubelskich i warszawskich periodyków (m.in. „Przegląd Akademicki”, „Dziennik Wschodni”, „Akcent”, „Wnętrze Twojego Domu”, „Dobre Wnętrze”, „Zabytki-Heritage”), publikując relacje z wystaw sztuki dawnej i współczesnej, a także cykliczne teksty z zakresu historii ubioru, mody i rzemiosła artystycznego.
Elżbieta Matyaszewska od lat utrzymuje aktywny kontakt z Instytutem Historii Sztuki KUL, uczestnicząc w organizowanych sesjach naukowych oraz działalności kulturalno-naukowej na rzecz miasta Lublin. W roku 2008 koordynowała prace mające na celu zorganizowanie przy Instytucie Historii Sztuki KUL zajęć z historii sztuki dla członków Uniwersytetu Trzeciego Wieku, z którym współpracuje jako wykładowca. Wykłada również dla członków UTW w Tomaszowie Lubelskim i Świdniku. Od roku 2011 prowadzi współpracę z Filharmonią Lubelską w ramach Akademii Muzyki i Plastyki (oferta skierowana do szkół ponadpodstawowych Lublina i regionu), przygotowując prezentacje z zakresu sztuk plastycznych, wpisujące się w określone tematy muzyczne. Ponadto, w ramach działalności dydaktycznej, prowadziła zajęcia obejmujące najważniejsze zjawiska z dziejów sztuki nowoczesnej i najnowszej, zarówno polskiej, jak i powszechnej w Wyższej Szkole Humanistyczno-Przyrodniczej w Sandomierzu, wykłady o sztukach pięknych dla członków Uniwersytetu Otwartego KUL, a także zajęcia specjalizacyjne na Studiach Podyplomowych przy Instytucie Historii Sztuki KUL. W ostatnich latach pracowała w Instytucie Leksykografii KUL na stanowisku adiunkta, prowadząc dział sztuki religijnej i redagując hasła z tego zakresu tematycznego do Encyklopedii Katolickiej. Od stycznia 2014 roku jest wiceprezesem lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
Elżbieta Matyaszewska jest autorką książki „Wierzę w cuda nie od dziś”. Religia w życiu i twórczości Jana Matejki (Lublin 2007) oraz kilkudziesięciu publikacji naukowych i popularnonaukowych w zakresie ikonografii chrześcijańskiej i malarstwa polskiego, a także wielu haseł z dziedziny historii sztuki zamieszczonych w Encyklopedii Katolickiej.
Zapraszamy do oglądania relacji filmowych z wydarzeń jakie odbyły się w Domu Kultury LSM.
***
