w poniedziałek 8 grudnia 2014 r.

o godz. 18.00

Wojewódzka Biblioteka Publiczna
i Towarzystwo im. Hieronima Łopacińskiego
w Lublinie

Józef Steliga
– nauczyciel dorosłych, działacz społeczny

Prowadzenie dr Wojciech Michalski

ulotka.pdf

Józef Steliga – nauczyciel dorosłych, działacz społeczny i prezes Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w trudnych latach 1947–1961.

Józef Steliga (1904-1980) był wieloletnim szefem Wydziału Kultury i Oświaty Dorosłych lubelskiego Kuratorium Oświaty. Już od czasów młodości prowadził aktywną działalność społeczną, głównie w organizacjach o charakterze oświatowym. W latach 1947–1961 Józef Steliga sprawował funkcję prezesa Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego. Stowarzyszenie to powstało na początku roku 1907, kilka miesięcy po niespodziewanej śmierci sławnego lubelskiego badacza Łopacińskiego. Bogate zbiory zmarłego stały się podwaliną pierwszej w Lublinie biblioteki publicznej. Towarzystwo kierowało nią aż do roku 1948. Wówczas to – właśnie za kadencji Józefa Steligi – zarząd nad książnicą, a wkrótce także same jej zbiory, przejęły ówczesne władze.
Życiorys szefa Towarzystwa Biblioteki imienia Hieronima Łopacińskiego stanowi ciekawą ilustrację współczesnych dziejów Polski, zwłaszcza jeśli chodzi o zagadnienia historii edukacji. Steliga, urodzony na początku dwudziestego wieku we wsi Suchodół pod Krosnem, zdobył świadectwo dojrzałości i studiował już w wolnej Polsce. Choć nie udało mu się ukończyć studiów dziennych z powodu trudności finansowych, uzyskał wkrótce dyplom Wolnej Wszechnicy Polskiej. Steliga bardzo wcześnie zajął się społeczną działalnością oświatową. Działał w Związku Młodzieży Wiejskiej, był także nauczycielem Wiejskiego Uniwersytetu Ludowego w Szycach – bardzo ciekawej placówki dydaktycznej, która zajmowała się kształceniem starszej młodzieży wiejskiej. Pod koniec lat dwudziestych XX w. ów młody pedagog był też aktywnym działaczem ruchu ludowego. W burzliwych latach po przewrocie majowym roku 1926 Steliga odegrał też dość ważną rolę w wydarzeniach, które doprowadziły do usamodzielnienia się lubelskich struktur Związku Młodzieży Wiejskiej od państwa.
Doświadczenie, jakie zdobył Józefa Steligi w zakresie oświaty dorosłych, zaowocowało powierzeniem mu stanowiska kierownika Oddziału Oświaty Pozaszkolnej w Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego w roku 1934. Podobnymi zadaniami zajmował się Steliga podczas wojny, pracując w lokalnej komórce Departamentu Oświaty i Kultury w Delegaturze Rządu RP na Kraj, będącej przedstawicielstwem rządu w Londynie. Także w nowej, komunistycznej Polsce Józef Steliga pozostał szefem Wydziału Oświaty Dorosłych lubelskiego Kuratorium. Był wówczas członkiem Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Przestawiając tę część jego biografii, nie sposób pominąć problemu politycznego uwikłania oświaty w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX w., a w szczególności zagadnienia stosunku nowej władzy do bibliotek i dążenia do podporządkowania działalności książnic polityce kulturalnej państwa. Jako prezes Towarzystwa Biblioteki im. Hieronima Łopacińskiego Józef Steliga pozostał jednak w trudnych latach stalinizmu przede wszystkim uczciwym działaczem społecznym, który cieszył się uznaniem pozostałych członków swojego stowarzyszenia – także profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Dr Wojciech Michalski jest historykiem – pracownikiem Działu Naukowo-Wydawniczego Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej imienia Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Jego zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia dziejów i kultury regionu lubelskiego oraz problemy z kręgu mediewistyki – dotyczące zwłaszcza kultury rycerskiej i rodowych tradycji historycznych.